فهرست عناوین
مراحل رشد مو و میزان رویش آن
فولیکول پس از ریزشی، مدت زمانی را به استراحت می پردازد و سپس شروع به تولید و ساخت موی جدید می کند.
این در واقع همان سیکل رویش موی سر است.هر مو سه مرحله شناخته شده را مابین رشد و ریزشی خود در سال های بعد طی می کند.
این مراحل دارای نامهای اختصاصی زیر است :
آناژن (فاز رشد)
کاتاژن (فاز بینابینی)
تلوژن (فاز افتادن و ریختن)
آناژن (فاز رشد) :
فاز آناژن یک موی جدید از زمان شروع به رشد آغاز می شود.در این زمان پیاز مو توان رشد بسیار فعالانه ای دارد.
این توان معمولا سال ها ادامه مییابد.چنین روندی معمولا ۳ الی ۷ سال بدون انقطاع به طول می انجامد.با توجه به سرعت رشد ۱ سانتی متری در ماه ،
موی سر هر فرد میتواندبه حدود یک متر نیز برسد. همان گونه که گفته شد موهادر زمستان سریع تر از تابستان رشد میکنند.
رشد مو با توجه به فصول مختلف می تواند متفاوت باشد که این تفاوت به دلیل تغییرات ایجاد شده در فازهای مختلف رشد و ریزش است .
رنگ دانه ها (ملانین) نیز در فاز آناژن سیکل رشد و در پیاز مو ساخته می شوند. در افراد مسن دنگدانه های کمتری در این فاز ساخته می شود ،
و این امر باعثبروز موهای بدون پیگمنت یا سفید در این افراد می شود البته ممکن است در این مرحله رشد مو با قدرت ادامه یابد.
در تعدادی از افراد مسن، سیکل رشد مو کوتاه تر است و فولیکول ها به تدریج تولید موی بلند و قوی را متوقف می کنند،
و موها ضعیف تر و کوتاه تر می شوند درنتیجه موها ضعیف تر شده و درجاتی از ریزش مو و طاسی نیز پدیدار می شود.
کاتاژن (فاز بینابینی) :
فاز آناژن به وسیله فاز کوتاه استراحت به نام کاتاژن دنبال می شود. این فاز کاتاژن بین ۲ الی ۴ هفته در پوست سر انسان به طول می انجامد.
هیچ پیگمنتی در طول این فاز ساخته نمی شود و فولیکول ها نیز ساخت را متوقف می کنند. در این زمان پایه فولیکول به سمت بالا،
و به سوی سطح پوست حرکت میکند.به طور کلی می توان گفت در این فاز فعالیت متابولیکی تا حد بسیاری کاهش مییابد.
تلوژن (فاز ریختن) :
فاز تلوژن در حدود ۳ الی ۴ ماه به طول می انجامد. و این زمانی است که موی جدید از محلی فولیکول شروع به رویش می کند.
هم زمان با رویش به سمت بالا موی قدیمی به طورطبیعی و به سادگی و بدون درد شروع به ریختن می کند،
این امر ممکن است با شامپو کردن یا بررسی کردن رخ دهد. ریختن مو بخشی از پروسه طبیعی رشد آن است پروسه های که طی آن،
موی جدید جایگزین موی قدیمی می شود. در هر لحظه بین یک الی ۱۰ فولیکولی در سر هر فرد در فاز ریزش قرار دارند.
موهای جدید از محل رویشی مشابه با موهای قدیمی در سطح پوست میرویند و چرخه رشد مو دوباره آغاز می شود.
در این فاز پایه و بیس پیاز مو آتروفی می شود و حالتی گرز مانند به خود میگیرد.رویش مجدد مو در کف سر فرآیندی همانند ریختن دندانهای شیری در کودکان،
و رویش دندان های اصلی و دائمی در آن نقطه را تداعی می کند،با این تفاوت که در دندان ها این عمل یک بار اتفاق میافتد و در کف سر این عمل چندین بار تکرار خواهد شد.
در حالت ریزش مو یا آلوپسی طول دوره فاز آناژن و همچنین درصد موهای در حال رشد در این فاز کاهش مییابد.در وضعیت طبیعی،
نسبت موهای موجود در این فاز به کل موها ۸۰ الی ۹۰ درصد است. همزمان با این امر مقدار موهای باقی مانده که در دو فاز کاتاژن یا تلوژن قرار می گیرند،
افزایش مییابند و در نتیجه نسبت موهای موجود در فاز آناژن به تلوژن که مشخص کنندهوضعیت ریزش موی سر است نیز کاهش می یابد.
فاز های مختلف سیکل رشد مو :
بر پایه برآوردی تقریبی فازهای مختلف رشد مو به صورت زیر است:
– طول مدت فاز آناژن در حدود ۱۰۰۰ روز یا بیشتر است.
– طول مدت فاز کاتاژن ۱۰روز
– و طول مدت فاز تلوژن ۱۰۰ روز است.
فعالیت فولیکول مو :
در طول زندگی روزمره هیچ چیز نمی تواند باعث توقف اکتیویتی فولیکول مو شود. مالیدن هیچ چیزی نمی تواند باعث جلوگیری از فعالیت طبیعی فولیکول ،
یا باعث ایجاد تأثیر منفی بر روی آن شود.تنها سوختگی ها و اسکارهای شدید است که می توانند بر روی فولیکول ها تأثیر بگذارد.
داروهای خاصی، که در شیمی درمانی سرطان ها به کار می روند می توانند باعث مهار رشد فولیکول ها شوند.
البته تقریباً همیشه این توقف در رشد موقتی است و رشد و نمو مو با قطع مصرف این داروها ادامه مییابد.
بلندی مو :
طول مدت فاز آناژن به خصوصیات ژنتیکی وابسته است و در بین جنسی ها و افراد مختلف از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
طول مدت این فاز، تعیین کننده بلندی موی هر فرد تا زمان ریزش آن است. در اکثر افراد فاز آناژن مابین ۳ تا ۷ سال به طول می انجامد.
همان گونه که گفته شد سرعت رشد مو حدوداً ۱ سانتی متر در هر ماه است و پس از یک سال این مقدار به ۱۲ سانتی متر ،
و پس از ۵ سال به ۶۰ سانتی متر نیز خواهد رسید.موهایی که بلندیشان تا کمر فرد میرسند، ۸۰ الی ۹۰ سانتی متر طول دارند،
که حاصل رشدی معادل حدود ۷ سال است. موهای تا شانه حاصل رشد تنها ۳ سال هستند.بنابراین افرادی که دارای رشد طبیعی،
و فاز آناژن نرمال هستند می توانند موهایی تا شانه داشته باشند. در ناحیه فرق سر،پوست قابلیت رویاندن مو تا ۱۶ سانتیمتر در سال را دارد،
در ناحیه گیجگاهی این رویش در حدود ۱۴ سانتیمتر سالیانه است. در سر نرمال در حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد از موها در فاز آناژن قرار دارند،
و ۱ تا ۲ درصد از آنها نیز در فاز کاتاژن و حدود ۱۰ الی ۲۰ درصد نیز در فاز تلوژن هستند و در هر روز بین ۵۰ الی ۱۰۰ عدد مو به طور طبیعی میریزد.
افراد با سن بالاتر دارای دوره اناژن کوتاهتری هستند.
برای مثال :
موهای بعضی از افراد با دوره آناژن ۵ ساله می تواند قبل از ورود به فاز ریزش، مویی به طول ۶۰ سانتیمتر ایجاد کند.
حال اگر مدت زمان اناژن به دلیل افزایش سن به سه سال تقلیل یابد این افراد می توانند موهایی تا شانه داشته باشند.
رشد مو در انسان :
در سر هر انسان در حدود ۱۰۰۰۰۰ عدد فولیکول مو وجود دارد. هر فولیکول می تواند در طول یک زندگی چندین بار باعث رویش موی جدید شود.اما همه فولیکول ها در هر زمانی توانایی رویاندن مو را ندارند.هر فولیکول از زمان شروع فعالیت خود بارها به صورت دوره ای،فازهای رشد و استراحت را پشت سر می گذارد که طول مدت این دوره ها در هر نقطه از بدن و در هر فردی متفاوت است. رویش موی سر بر روی کف سر یک بزرگسال در قیاس با جنین متولد نشده به یک اندازه، یکنواخت و یکسان نیست. رویش موها در کنار یکدیگر هیچ شکل منظمی را رعایت نمی کنند و میدانیم که اگر رشد مو به صورت یکسان صورت می پذیرفت ،
هر فردی در زمان های خاصی دچار بی مویی کامل موقتی می شد. رویش یا ریزش مو به صورت تصادفی و اتفاقی رخ میدهد، اما برای هر فولیکول این پروسه به صورت بسیار دقیقی کنترل شده است. مکانیسم دقیق این سیکل کنترلی به درستی مشخص نشده است، مطمئنا بدن این سیکل را در کنترل خود دارد. در طول سالیان رشد، تعدادی ازفولیکول های دارای قابلیت رشد به نحوی طبیعی ضعیف میشوند.این ضعف به خصوص در قسمتهای بالایی سر (تاج سر) بیشتر است. تعدادی از فولیکول ها تنها موهایی ضعیف و بدون رنگدانه،و کوتاهی را تولید می کنند، موهایی که به موهای ولوس بیشتر از موهای ترمینال شباهت دارند این حالت در خانم های مسن،باعث ضعف عمومی در همه موها شده و در آقایان نیز باعث طاسی و ریزش می شود.
چه چیزهایی رشد مو را کنترل میکند ؟
بهداشت عمومی و تغذیه از جمله عواملی هستند که تا حد زیادی در سلامت رشد مو نقش ایفا می کنند.کم خونی جدی بر روی رشد مو تأثیرگذار است. افرادی که رژیم های غذایی سخت و غیرمعمول می گیرند،ممکن است پس از ۶ الی ۱۰ هفته دچار ریزش موی سر شوند. بسیاری از افراد مبتلا به الکلیسم نیز رشد موی ضعیفی دارند و حتی ممکن است دچارریزش مو و کم مویی باشند، که در واقع این امر به دلیل سوء تغذیه ناشی از نحوه نادرست رفتاری در زندگیشان است. مواد معدنی در رشد مو نقش مهمی را ایفا می کنند.
برای مثال کمبود عنصر روی در رژیم غذایی میتواند باعث ایجاد موهای نازک، کم پشت و ضعیف شود،در این افراد ریزش موی سر نیز دیده می شود.پرو ویتامین B5 یا همان پانتنول نیز نقش مهمی را در رشد مو ایفا می کند.این ویتامین باعث بهبود خواص فیزیکی از جمله الاستیسیته،استحکام و درخشندگی تار مو می شود. سیکل رویش مو در هر فردی متأثر از مقادیر هورمون های مختلف در خون او است.
هورمون تیروئید باعث تسریع در رشد فولیکول های در حال استراحت می شوداستروئیدها که از روش خوراکی دریافت می شوند برعکس باعث کاهش این سرعت رشد می شوند.
البته استروئیدهایی که در درمان آسم دریافت می شوند معمولاً نقش مؤثری در رشد مو ندارند. موهای کف سر به هورمون مردانه یا آندروژن بسیار حساسند.آندروژن ها در خون هر دو جنسی مرد و زن موجود هستند و به عنوان مهمترین فاکتور تنظیم کننده رشد موی سر تلقی می گردند،این هورمون همچنین باعث ضخیم شدن تار مو نیز می شود.هورمون های زنانه، استروژن ها نیز در هر دو جنسی زن و مرد وجود دارند، و باعث کند شدن سرعت رشد در زمان فاز رشد یا آناژن می شوند در بسیاری از خانمها متوجه تفاوت رشد موی سر در دوران بارداری می شویم، در این زمان خانمها مقادیر بسیار بالایی از هورمون استروژن را در خون خود دارند که این مقدار بسیار بیشتر از مقدار هورمون آندروژن موجود در خونشان است.در واقع تعادل مابین مقدار آندروژن و استروژن یا همان هورمون های مردانه و زنانه است که بر رشد مو در آنها تأثیرگذار می گذارد.
چه چیزهایی رشد مو را کنترل میکند ؟
همچنین دیده ایم که چگونه در دوران بلوغ موهای کاملا رشد و نمو نیافته شبه ولوس بر روی بدن ما تبدیل به موهای ترمینال می شوند.
این تغییر نتیجه افزایش دراماتیک مقدار هورمون آندروژن در این زمان است.این امر به خصوص در مردان جوان بسیار قابل توجه است.
در خانم های جوانیکه از وضعیت آنورکسیا نوروزا (لاغری ناشی از عوامل عصبی)رنج می برند، زمانیکه پریود در آنها متوقف شده ،
و مقادیر بسیار کمی هورمون استروژن تولید می شود،آندروژنهای طبیعی موجود در خون باعث ضخیم شدن موهای نازک و لوس ،
مانند بدنشان به روشی مشابه به حالتی که در مردان رخ میدهد می شود.اثرات آندروژن هابرای مدتها بعد از بلوغ نیز ادامه می یابد.
مناطقی ازبدن بسیار بیشتر از نقاط دیگر به این هورمونها حساس بوده و به تغییراتشان پاسخ میدهندوالبته این پاسخ در زمانهای مختلفی از زندگی،
نیز ممکن است متفاوت باشد.موها در ناحیه شرمگاهی و زیر بغل در دوره بلوغ یا کمی بعد از بلوغ شروع به رشد می کند.
ریش در بسیاری از آقایان تا رسیدن به سی سالگی رشد بسیار قوی ای ندارد. رشد موها در سینه نیز از مدتی بعد شروع شده و مو بر روی بینی،
و گوش نیز اکثراً در اواخر میان سالی رخ میدهد. این باور که کوتاه کردن مو باعث رشد سریع تر آن می شود کاملاً اشتباه است.
تیغ نمودن موهای پا نیز باعث ضخیم شدن موهای آن ناحیه نمی شود و این امر تنها یک احساس غیرواقعی است.
ضخامت تار موهای هر فرد تنها یک عامل ژنتیکی و وراثتی است و از هیچ چیزی تأثیرپذیر نیست.
اثرات شیمی درمانی بر چیدمان موی سر :
درمان سرطان با داروهای شیمی درمانی میتواند باعث ریزش موی سر به صورت کامل شود.این داروها برای مبارزه با سلولهای سرطانی طراحیشده اند؛
سلول هایی که رشدی خارج از کنترل دارند.در این راستا سلول هایدیگریکه رشد بسیار بالایی دارند همانند سلول های دیواره روده و فولیکول مو نیز،
میتوانند تحت تأثیر این داروها قرار گیرند.این امر باعث بروز وقفه دررشدو بروز ضعفی اساسی در آنها می شود.با قطع مصرف این داروها،
موهای بیمار دوباره شروع به رشد می کند.وقتی که این موهابه سطح پوست میرسندتمایل شدیدی به ریزش دارند،
ودر نتیجه ریزش عمومی موی سر را در این حالتمی توان مشاهده کرد. مویی که بعداً می روید ممکن است مقداری با موهای قبلی متفاوت باشد،
که علت این امر احتمالا به دلیل باقی ماندن اثر دارو بر سلولهای حساس پیاز مو است.
جهت رویش مو در سر :
یک تار مو به صورت مستقیم از پوست خارج نمی شود و فولیکول ها در یک زاویه مشخص و از قبل تعیین شده ای قرار دارند.
این زاویه تعیین کننده مسیر حرکتی است که مو خواهد پیمود و تعیین کننده نحوه چیدمان و قرار گرفتن مو در سر خواهد بود.
اغلب این چیدمان به صورت حلزونی و از مرکز به سمت خارج از یک یا چند نقطه مرکزی در تاج موی سر است.
معمولا مسیر پیچشی این حلزون یا پیچ و فر مو در مسیر عقربه های ساعت است.
ت خود را در خصوص خدمات ( پوست و مو، زیبایی، لیزر ) با مشاورین کلینیک باران در میان بگذارید.
