فرآورده های مراقبت از مو (یک)

فرآورده های مراقبت از مو را میتوان به دو دسته کلی تقسیم بندی کرد :

۱ – فرآورده هایی که کارآیی شان بیشتر برطبق خواص فیزیکی بوده ولی ممکن است عملکرد بیولوژیکی خاصی را نیز اعمال کنند.

از این دسته محصولات می توان به انواع :

شامپوها

حالت دهنده ها

اسپری های موی سر

ژل ها

کرمها

پمادها

و لوسیون ها اشاره کرد.

۲ – این محصولات فرآورده هایی هستند که از طریق ایجاد تغییرات شیمیایی در موها آثار خود را اعمال می کنند.

همانند :

مواد فر کننده

مواد صاف کننده 

رنگ موها

شامپو (Shmpoo) :

افزایش چشمگیری درافزایش کیفیت آنها شده است. در سالهای گذشته و برای مدت زمانی طولانی، مواد تمیز کننده مو و پوست معنایی به جز صابون نداشتند،

و میدانیم که این ماده دارای ضعف های زیادی همانند ضعف شستشو در آبهای سخت است. صابون در آب سخت به خوبی کف نمی کند ،

و باعث بر جای گذاشتن یک لایه چرب ناخوشایند که به خوبی شسته نمی شود، میگردد.اگر مو با صابون شستشو شود این لایه ناخوشایند بر روی مو ایجاد می شود،

و ظاهری بی جان و بی روح را بر جای می گذارد. در شامپوهای مدرن، ترکیبات صابونی به وسیله مواد پاک کننده ای که سورفاکتانت نامیده میشوند جایگزین شده اند.

سورفاکتانت ها در همه انواع اب به خوبی کف میکنند و به راحتی و به صورت کامل شسته می شوند. البته امروزه تقریباً همه انواع شامپوها،

حاوی مقادیری از عوامل حالت دهنده نیز هستند. مواد پاک کننده، مو و کف سر را تمیز می کنند و در همین زمان مواد کاندیشنر موجود در شامپو وارد عمل می شود،

و باعث شانه شدن راحتتر موهای خیس شده و افزایش حجم آن بدون ایجاد الکتریسیته ساکن در زمان خشک شدن می شود.

امروزه مردم بسیار بیشتر از قبلی موهای خود را می شویند در نتیجه این مصرف بالا باعث ایجاد سیستمهای شستشوی ملایم تری ،

بسته به نیاز روزانه آنها برای پاکیزگی موهایشان شده است. به علاوه به دلیل وجود انواع گوناگون مو و نیازهای متفاوت به سطوح مختلف،

حالت پذیری باعث شده تا سیستم های حالت دهندگی(conditioning) با درجات مختلفی از عملکرد به بازار مصرف عرضه شود ،

برطبق نیاز مصرف کنندگان نیز هر روزه در حال ترقی و تغییر است.

شامپوها را می توان بر طبق یک دسته بندی اولیه به :

شامپوهای مایع شفاف یا صدفی

ژل شامپوهای شفاف، شامپوهای خمیری

شامپوهای پودری خشک

و شامپوهای اسپری تقسیم بندی کرد.

برطبق قوانین اروپا و امریکا بر چسب هر شامپو باید حاوی نام کلیه مواد تشکیل دهنده آن باشد تا هر فرد از مواد تشکیل دهنده شامپوی مصرفی خود مطلع شود.

البته بر روی بر چسب از عملکرد تک تک مواد یا از علت به کارگیری آنها حرفی به میان نمی آید ولی با معرفی آنها، امکان بررسی برای هر فرد ممکن می شود.

مواد تشکیل دهنده شامپو

۱ – آب

اولین ماده ای که در ترکیب شامپو وجود داردو در حدود ۷۰ الی ۸۰ درصد از شامپو را تشکیل می دهد آب است.

آب مورد استفاده در شامپو دیونیزه و در واقع آبی است که عملیات خاصی برای برداشتن ذرات مختلف مانند ذرات فلزی،

یا یونهای ناخواسته موجود در آن صورت گرفته است. این عمل به وسیلهٔ دستگاه های ویژه مانند دستگاه RO صورت می پذیرد ،

که برطبق سیستم اسمزی اقدام به دیونیزه کردن و حذف ذرات ناخواسته می کنند.

۲ – عوامل پاک کننده

علت اصلی به کارگیری شامپو به وسیله مردم بهره گیری از خاصیت پاک کنندگی و تمیز کنندگی آن است.

سبوم یا همان چربی و چرک از روی مووکف سربه وسیله سیستم سورفاکتانت هابرداشته می شوند،

و در واقع این سورفاکتانت هاهستندکه برای پاکیزگی ایجاد کف می کنند. خواص کف ایجاد شده به وسیله سورفاکتانت ها نیز ،

به وسیله موادی تحت عنوان تقویت کننده های کف(foam bosster) تغییراتی می یابد.

سورفاکتانت ها (surfactants) :

سورفاکتانت ها مواد فعال سطحی هستند که می توانند در سطح خود وارد واکنش شوند و کشش سطحی را کاهش دهند.

سورفاکتانتها از ترکیباتی که تحت نام اسیدهای چرب شناخته شده هستند مشتق می شوند، اسیدهای چرب موادی طبیعی به شمار می روند،

که از منابع مختلف گیاهی یا حیوانی به دست میآیند. موادی که امروزه در این راستا به کار می روند مشتق از روغن نارگیل(coconut oil) ،

روغن هسته خرما(palm kernel oil) یا روغن دانه سویا(Soybean Oil ) است.

متداول ترین سورفاکتانت های به کار گرفته شده در شامپو عبارتند از :

آمونیوم لوریل سولفات

سدیم لوریل سولفات

سدیم لوریل اتر سولفات و …

سورفاکتانت ها اصلی ترین و اساسی ترین مواد پاک کننده به کار رفته در فرمولاسیون شامپوها هستند.

سورفاکتانت ها مواد دوگانه دوست یا آمفیفیلی به شمار می روند یعنی هم آب دوستند و هم چربی دوست.

این مواد دارای ساختمانی خاصند البته قابل ذکر است که از نظر شیمیایی به ۴ دسته :

آنیونیک

کاتیونیک

نانیونیک

و آمفوتریک نیز دسته بندی می شوند.

1 – سورفاکتانتهای آنیونیک :

گروهی از سورفاکتانت ها هستند که در محیط آب شده اند و فعالیت سورفاکتانتی آنها به واسطه بخش آنیونیکشان است،

گروه هیدروفیلیک موجود در این سورفاکتانتها دارای بار منفی است.

از مهمترین گروه های هیدروفیلیک موجود در ساختمان سورفاکتانتهای آنیونیکی می توان از :

1 – گروه های کربوکسیلیک – RCOO

2 – استر سولفات – ROSO2O

3 – استرسولفونیک – R-SO2O

4 – استر فسفات – ROPO(OH)O نام برد.

الف – کربوکسیلیک ها :

این نوع از ترکیبات آنیونیک خود شامل موارد زیر هستند:

1 – لاکتیلات ها Lactilates

2 – این دسته از سورفاکتانت های آنیونیکی بیشتر در صنایع غذایی به عنوان امولسیفایر استفاده می شود.

3 – ایزوتیونات ها

این سورفاکتانتها کف کرمی ایجاد می کنند و بیشتر در تولید پنها و صابونهای سیندت کاربرد دارند.

۳ – سارکوزینات هاsarcosinates :

این نوع از سورفاکتانتهای آنیونیک با عوامل حالت دهنده (conditioner)کاتیونیک سازگاری بسیار مناسبی دارد ،

و برای چشم و پوست نیز ملایم است. از این دسته از سورفاکتانتها بیشتر در فرآورده های اصلاح استفاده می شود.

۴ – کریپتوآنیونیک ها :

این نوع از سورفاکتانتها به دلیل دارا بودن درجه بالای کربوکسیلیک رفتاری شبیه به سورفاکتانتهای غیریونی از خود نشان می دهند،

و بیشتر برای کاهش آثار تحریک کنندگی دیگر سورفاکتانتهای آنیونیک به فرمولاسیون اضافه می شوند.

5 – آسیگلوتامات هاAcyglutamates :

این دسته از سورفاکتانتهای آنیونیک در آبهای سخت به خوبی کف کرده و به علاوه سازگاری مناسبی نیز با پوست دارند.

این مواد قدرت پاک کنندگی مناسبی دارند و در بدن شوها بیشتر مصرف می شوند.

ب – سولفات ها :

این نوع از مواد به دلیل کف خوب و ملایم، پاک کنندگی وقیمت مناسب از جمله پر مصرف ترین سور فاکتانتها به شمار می آیند.

از بین این مواد سورفاکتانتهای آلکیل سولفات ها و الکیل اتر سولفاتها گستردگی مصرف بیشتری دارند.

الکیل اتر سولفاتها به دلیل انحلال بسیار مناسب و پایداری خوب در درجه حرارت های بالا بیشتر از انواع دیگر استفاده می شوند.

این دسته از مواد دارای آثار تحریکی کمتری هستند و امروزه در اکثر فرمولاسیونهای مواد شوینده سر می توان این مواد را مشاهده کرد ،

از این دسته میتوان به سدیم لوریل اتر سولفات( Sodium Lauryl Ether Sulfate )  و آمونیوم لوریل اترسولفات (Amonium lauryl Ether Sulfate)اشاره کرد،

که بیشترین مصرف را در این زمینه دارا هستند. امرزوه این دو نوع سورفاکتانت ها بیشترین مصرف در سطح اروپا دارند.

ج – سولفونات ها :

این دسته از سورفاکتانتهای آنیونیک خود به چهار گروه تقسیم می شوند که عبارتند از:

۱ – آلفا اولفین سولفونات هاAlpha Olefin Sulfonates :

این دسته از سورفاکتانتهای آنیونیکی تقریباً در تمام Ph ها پایدار هستند و کف فراوان و سختی تولید می کنند.

فرمولاسیون های حاوی این مواد به خوبی ویسکوز نمی شوند و این به عنوان یک عیب برای این ماد محسوب می شود.

این مواد بسیار ارزان هستند و در نقاطی از دنیا که شامپو بیشتر جنبه یک پاک کننده را دارد مورد مصرف قرار می گیرند. 

شامپوهای حاوی این مواد پوست را خشک می کنند و حالت ناخوشایندی را بر روی پوست بر جای می گذارند.

2 – سولفوسوکسینات هاSulfocuccinates :

این دسته از سورفاکتانت های آنیونیک پس از سولفات ها در رده دوم مصرف قرار دارند. این مواد کفی خوب و ملایم و سازگار با چشم دارند ،

و به همین علت در بدن شوی ها و شامپوهای کودکان نیز مصرف می شوند. این مواد در ساختمان خود هر دو عامل کربوکسیلیک و سولفونات را دارا هستند،

و در واقع یک دی آنیونیک سورفاکتانتDianionic Surfactant)   ( به شمار می آیند.

۳ – تاورات هاTaurates :

تاوراتها به ندرت در فرمولاسیون شامپوها مورد مصرف قرار می گیرند. این مواد نیز دارای خاصیت کف کنندگی مناسبی هستند،

اما برتری محسوسی نسبت به سوکسینات ها ندارند و به همین دلیل هم کمتر مصرف می شوند.

۴ – سولفو استات هاSulfoacetates :

این دسته از سورفاکتانت ها داری قیمت بالایی هستند و به همین دلیل هم کمتر مورد استفاده قرار می گیرند این مواد کف مناسب و آثار ضد تحریکی خوبی دارند.

د – فسفات هاPhosphates :

این دسته از سورفاکتانت های آنیونیک به دلیل خاصیت کف کنندگی ضعیف و قیمت بالا کمتر در فرمولاسیون مورد استفاده قرار میگیرند ،

و بیشتر به عنوان یک امولسیفایر کاربرد دارند این مواد به صورت مونو، دی و تری استر موجود هستندکه بابالارفتن درجه استری شدن ،

از قدرت امولسیفایری آن نیز کاسته می شود.یک متخصص فرمولاسیون برای انتخاب یک سورفاکتانت موارد متعددی را لحاظ می کندکه مهمترین آنها عبارت است از:

۱ . قیمت

۲ . ارتفاع کف ایجاد شده

۳ . نوع و بافت کف ایجاد شده

۴ . خواص پاک کنندگی

۵ . سطح حساسیت زایی

۶ . راحتی حمل ماده و به کارگیری در فرمولاسیون

۷ . سازگاری آن با مواد اولیه و مواد فعال دیگر

۸ . رنگ سورفاکتانت

۹ . بو

۱۰ . خلوص

۱۱ . چگونگی جذب مجدد آن در چرخه طبیعت Biodegradability

۲ –  سورفاکتانتهای کاتیونیک :

این دسته از سورفاکتانتها به چهار دسته تقسیم بندی می شوند :

۱ – آلکیل آمین ها Alkylamines

۲ – آلکیل ایمیدازولین هاAlkylimidazolines

۳ – آمینهای اتوکسیلهAmines Etoxylated

۴ – ترکیبات آمونیومی چهار تاییQuaternaries

این نوع از مواد دارای بار مثبت هستند و از این سورفاکتانتها اغلب به عنوان محافظت کننده و ضدمیکروب استفاده می شود،
و کمتر در شامپوها کار برد دارند. مکانیسم ضدمیکروبی آنها به واسطه جذب سطحی آسان کاتیون یا بار مثبت آنها،

در غشاء سلول است که منجر به لیز شدن سلول می شود. از مهمترین سورفاکتانتهای کاتیونیک عبارتند از :

بنزالکانیوم کلراید

ستیل تری متل آمونیوم بروماید

۳ –  سورفاکتانتهای آمفوتریک :

این نوع از سورفاکتانتها در یک سر خود عامل آنیونیک و در سر دیگر گروه کاتیونیک دارند برای مثال در یک سر خود دارای یک گروه کربوکسیلات،

یا فسفات و در جایگاه کاتیونیک آمین یا آمونیوم چهار ظرفیتی دارند.این دسته از سورفاکتانتها بسته به Ph می توانند آنیونیک، غیریونی یا کاتیونیک باشند.

این مواد دارای خصوصیات اسیدی و بازی توأمان هستند و میتوان چند نمونه از آنها را به صورت زیر بیان کرد :

1 – زنجیره های آلکیل بلند با استخلافات آمینو اسید

2 – زنجیره های آلکیل بلند با استخلافات بتائین

3 – مشتقات ایمیدازولین با زنجیر آلکیل بلند

آلکیل بتائین ها ازمتداولترین انواع این دسته مواد در ترکیب شامپوها هستند.ساختمان ویژه مشتقات بتائین،

آنها را قادر می سازد که در محلول های بازی به صورت آنیون و در محلول های اسیدی به صورت کاتیونیک رفتار کنند.

این مواد برای پوست و چشم ملایم هستند و ثبات و پایداری زیادی بر روی موی سر دارند. این مواد را میتوان با همه انواع سورفاکتانت های دیگر به کار برد.

این سورفاکتانت ها قابلیت تحمل غلظتهای بالایی از الکترولیت ها را دارند و امروزه به عنوان یکی از اجزای اصلی تشکیل دهنده فرمولاسیون های مدرن ،
و خوب شامپوها به خصوص در شامپوهای بچه وملایم کاربرد وسیعی دارند.

4 – سورفاکتانت های غیریونی :

مهمترین گروه ترکیبات آمفیفیلی، سورفاکتانتهای غیریونی هستند این گروه از سورفاکتانتها در دامنه وسیعی ازPh قابل استفاده اند و در آب سخت نیز سازگار هستند.

سورفاکتانت های غیریونی به طورکلی از دو قسمت تشکیل شده اند :

1 – یک اسید چرب 12 تا 18کربنه که زنجیره هیدروکربوری آن، قسمت هیدروفوبی (اب گریز) مولکول را تشکیل میدهد.

2 – گروه هیدروکسی و اتیلن اکساید که تأمین کننده گروه پلار و قطبی است. اگر گروه هیدروفوب غالب باشد غیرمحلول در آب ،
و اگر گروه هیدروفیل غالب باشد محلول در آب هستند. این سورفاکتانت ها کمتر به عنوان یک پاک کننده در فرمولاسیون، مورد استفاده قرار می گیرند.

کاربرد اصلی سورفاکتانتهای غیریونی در فرمولاسیون شامپوها برای اصلاح خصوصیات کف است و نقش تقویت کننده (بوستری) دارند. س

وپر آمیدها یا مونو، دی آلکانولامیدها از این دسته اند.به هر حال چگونگی انتخاب یا استفاده از این سورفاکتانت هابرطبق طراحی فرمولاسیون،

به وسیله متخصص فرمولاتور صورت می پذیرد و برطبق دست آوردهای لابراتوری، اوست که تصمیم به استفاده از انواع خاص سورفاکتانت با مقادیر خاص می گیرد.

به سورفاکتانتی که بیشترین مقدار را در فرمول دارا است و بیشترین نقش را در ایجاد پاک کنندگی بر عهده دارد سورفاکتانت اولیه Primary،

و به بقیه سورفاکتانتها ثانویه(Secondary)گفته می شود.در نوع آنیونیک،سورفاکتانت در یک سر خود دارای بار الکتریکی منفی ضعیفی است.

این پایانه باردار قابلیت انحلال در آب را داراست و همانند آب با چربی و روغن قابل امتزاج و میکس شدن نیست.

در پایانه دیگر و در سمت مخالف،بخشی وجود دارد که قابل حل در آب نیست و در روغن و چربی حل می شود. مولکول های سورفاکتانت ،

در برخورد با هر بخشی از کثافات و چربیها آنها را احاطه می کنند. قسمتی از این مولکول که قابل حل در چربی است خود را وارد این چربی می کند،

و این عمل باعث میشود تا بخش اب دوست این مولکول در خارج از این ترکیب چربی قرار گیرد اما به طور کلی این کمپلکس ایجاد شده دارای بار منفی می شود.

در این حالت با توجه به اینکه موها خود دارای شارژ منفی کمی در سطوح هستند در برخورد این دو بار منفی با یکدیگر،

رانش ایجاد شده و این کمپلکس چربی و سورفاکتانت از مو جدا و با ریزش آب اضافی به خوبی از روی مو وکف سر جدا و پاک می شود.

سورفاکتانت ها علاوه بر ایجاد خواص پاک کنندگی در شامپو،در فرمولاسیون،عملکردهای دیگری نیز دارد،

که میتوان به :

افزایش قابلیت انحلال مواد جانبی در فرمولاسیون

افزایش ویسکوزیته

کنترل تغییرات احتمالی آن در آینده

ایجاد یکنواختی در بافت ((Texture)) شامپو اشاره کرد

فوم بوسترها یا عوامل تقویت کننده کف ( Foam Boosters) :

علاوه سورفاکتانتهای پاک کننده، انواع دیگری از سورفاکتانت ها نیز وجود دارند که به شامپو اضافه می شوند تا خاصیت کف کنندگی را افزایش دهند.

این مواد آلکانولامیدها نامیده می شوند و به حجم، مقدار کف و سایز حبابها کمک میکنند.

خواص آب دوستی و چربی دوستی را توأمان دارا هستند، از این نوع مواد لورامید دی اتانول آمید یا کوکوامیدودی اتانول آمید Cocoamido DEA متداول است.

اصلاح کننده های ویسکوز کننده و سفت کننده شامپو( Viscosity Modifier Agents & Thickening Agents) :

بعضی از آلکانول آمیدهایی که باعث افزایش کف شامپوها می شوند خود باعث ویسکوز شدن آن نیز می شوند.

اما مواد دیگری نیز برای افزایش ویسکوزیته مورد استفاده قرار میگیرند، برای مثال می توان از متیل سلولز، مشتقات گیاهی سلولز نام برد،
که به شامپو اضافه می شود تا شامپو را ویسکوزتر کند. الکترولیت ها نیز برای افزایش ویسکوزته و به عنوان یک عامل سفت کننده Thickening agent کاربرد دارند.

سدیم کلراید و آمونیوم کلراید نمونه هایی از این مواد هستند که برطبق نوع سورفاکتانت به کار گرفته می شوند.

مواد پلی مریکی که برای اصلاح کننده ویسکوزیته یا به عنوان یک سفت کننده مورد استفاده قرار میگیرند عبارتند از گام های Gum طبیعی همانند:

گوارGuar کارایاKaraya

دانه اقاقیا

کاراقینانوCarragheenan 

کتیرا Tragacanth

امروزه این دسته از مواد بیشتر به صورت اصلاح شده مورد استفاده قرار میگیرد. دسته دیگری از مواد اصلاح کننده ویسکوزیته، مشتقات پلی مری هستند که عبارتند از:

هیدروکسی اتیل سلولز Hydroxyethyl cellulose 

کربوکسی متیل سلولز 

هیدروکسی متیل سلولز Hydroxymethyl cellulose 

۲ – سیلیکون ها

سیلیکون های مورد مصرف در فرآوردههای مراقبت از مو را میتوان به دو دسته اصلی تقسیم بندی کرد:

الف – سورفاکتانتهای سیلیکونی: از این دست از مواد، میتوان به دایمتیکون کوپلی ال یا کوپلی – مرهای دی متیلی سیلیکون  نام برد که بیشتر به عنوان یک امولسیفایر کار برد دارند.

ب – سیلیکون های واجد گروه های فعال: که گروه های آمین فعال دارند و با استخلاف های اسیدامینه های موجود در پروتئینهای سطح مو اتصال نموده ،
و عملکرد خود را اعمال می کنند. از این دسته مواد می توان به آمودایمتیکون ها Amodimethicones اشاره کرد

۳ – آمین اکسایدها

از این دسته مواد می توان به دو ماده دی دسیل متیل آمین اکساید استئاریل ودیمتیل آمین اکساید اشاره کرد.

افزودن این مواد به فرمولاسیون شامپوها می تواند باعث بهبود حالت مو شود. در مطالعات دیده شده که هر چه زنجیره جانبی در ساختمان الکیلی بلندتر باشد،

حالت بخشی بهتری را ایجاد می کند.هر یک از این مواد بر روی سطح مو نشسته و احساس خوبی را ایجاد می کنند.

همچنین باعث نرمی بیشتر و شانه پذیری مناسبتر آن می شود. میدانیم که این عمل را با کاهش همزمان الکتریسیته ساکن انجام می دهند.

            سوالات خود را در خصوص خدمات ( پوست و مو، زیبایی، لیزر ) با مشاورین کلینیک باران در میان بگذارید.

                                                       ما بصورت 24 ساعته پاسخگوی شما عزیزان هستیم.

                                                        01132288838